ਕੈਨੇਡਾ: 1984 ਦੇ ਸਿੱਖ ਵਿਰੋਧੀ ਦੰਗਿਆਂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਲਿਬਰਲ ਕਾਕਸ ਵਿੱਚ ਫਿਰਕੂ ਪਾੜਾ ਆਇਆ ਸਾਹਮਣੇ

ਲਿਬਰਲ ਕਾਕਸ ਵਿੱਚ "ਫਿਰਕੂ ਪਾੜਾ" ਸਤ੍ਹਾ 'ਤੇ / Pexels

ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ 1984 ਦੇ ਸਿੱਖ ਵਿਰੋਧੀ ਦੰਗਿਆਂ ਨੂੰ "ਨਸਲਕੁਸ਼ੀ" ਵਜੋਂ ਮੰਨਣ ਨੂੰ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਲਿਬਰਲਾਂ ਅਤੇ ਕੰਜ਼ਰਵੇਟਿਵ ਐਮਪੀਜ਼ ਦੀ ਅਸਹਿਮਤੀ ਦੁਆਰਾ ਨਾਕਾਮ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਸਗੋਂ ਸੱਤਾਧਾਰੀ ਲਿਬਰਲ ਕਾਕਸ ਵਿੱਚ "ਫਿਰਕੂ ਪਾੜਾ" ਵੀ ਸਤ੍ਹਾ 'ਤੇ ਲਿਆਂਦਾ।

ਹਾਲਾਂਕਿ ਐਨਡੀਪੀ ਆਗੂ ਜਗਮੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਸੀ ਕਿ ਉਹ 1984 ਦੇ ਸਿੱਖ ਵਿਰੋਧੀ ਦੰਗਿਆਂ ਨੂੰ “ਨਸਲਕੁਸ਼ੀ” ਐਲਾਨਣ ਲਈ ਹਾਊਸ ਆਫ਼ ਕਾਮਨਜ਼ ਵਿੱਚ ਮਤਾ ਲਿਆਉਣਗੇ, ਪਰ ਇਹ ਸਰੀ-ਨਿਊਟਨ ਲਈ ਲਿਬਰਲ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ ਸੁੱਖ ਧਾਲੀਵਾਲ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਸ਼ੁੱਕਰਵਾਰ ਨੂੰ ਜਦੋਂ ਸੁੱਖ ਧਾਲੀਵਾਲ ਆਪਣਾ ਮਤਾ ਪੇਸ਼ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਲਿਬਰਲ ਦੇ ਚੰਦਰ ਆਰੀਆ ਸਮੇਤ ਕਈ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੇ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਮਝਾਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ "ਨਹੀਂ" ਕਹਿ ਦਿੱਤਾ। ਚੰਦਰ ਆਰੀਆ, ਜੋ ਓਨਟਾਰੀਓ ਵਿੱਚ ਨੈਪੀਅਨ ਰਾਈਡਿੰਗ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਨੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗੀ ਸੁੱਖ ਧਾਲੀਵਾਲ 'ਤੇ ਹਾਊਸ ਆਫ ਕਾਮਨਜ਼ ਦੇ ਚੈਂਬਰਾਂ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਆਉਂਦੇ ਸਮੇਂ ਉਸਨੂੰ ਧਮਕੀਆਂ ਦੇਣ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਇਆ।

ਜਗਮੀਤ ਸਿੰਘ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ ਕਿ ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਹਾਊਸ ਆਫ ਕਾਮਨਜ਼ 1984 ਦੇ ਸਿੱਖ ਵਿਰੋਧੀ ਦੰਗਿਆਂ ਨੂੰ ਨਸਲਕੁਸ਼ੀ ਕਰਾਰ ਦੇਣ ਲਈ ਅਗਵਾਈ ਕਰੇ। ਉਸਨੇ 1984 ਦੇ ਸਿੱਖ ਵਿਰੋਧੀ ਦੰਗਿਆਂ ਨੂੰ "ਨਸਲਕੁਸ਼ੀ" ਵਜੋਂ ਮਾਨਤਾ ਦਿਵਾਉਣ ਲਈ ਹਾਊਸ ਆਫ਼ ਕਾਮਨਜ਼ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪਟੀਸ਼ਨ ਦਾ ਖਰੜਾ ਤਿਆਰ ਕਰਦਿਆਂ ਦਸਤਖਤ ਮੁਹਿੰਮ ਦੀ ਲਹਿਰ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ।

ਜਗਮੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪੈਰੋਕਾਰਾਂ ਅਤੇ 1984 ਦੇ ਸਿੱਖ ਵਿਰੋਧੀ ਦੰਗਿਆਂ ਲਈ ਪਟੀਸ਼ਨ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸੰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਕਿ ਲਿਬਰਲਾਂ ਅਤੇ ਕੰਜ਼ਰਵੇਟਿਵਾਂ ਨੇ ਸਿੱਖ ਭਾਈਚਾਰੇ ਤੋਂ ਮੂੰਹ ਮੋੜ ਲਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਅੱਜ ਸਾਡੇ ਮੋਸ਼ਨ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਇਕੱਠੇ ਹੋ ਗਏ ਹਨ। "ਇਹ ਬਹੁਤ ਨਿਰਾਸ਼ਾਜਨਕ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਰਸਤੇ ਦਾ ਅੰਤ ਨਹੀਂ ਹੈ," ਉਸਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ "ਇਸ ਝਟਕੇ ਨੂੰ ਸਿੱਧੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸੰਬੋਧਿਤ ਕਰੇਗਾ, ਅਤੇ ਹੁਣ ਅਸੀਂ ਅੱਗੇ ਵਧਣ ਲਈ ਆਪਣੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਦੁੱਗਣਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਮੈਂ ਜਲਦੀ ਹੀ ਅਗਲੇ ਕਦਮਾਂ ਨੂੰ ਸਾਂਝਾ ਕਰਾਂਗਾ, ਪਰ ਫਿਲਹਾਲ, ਮੈਂ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਫੋਕਸ ਰਹੀਏ। ਤੁਹਾਡੇ ਦਸਤਖਤਾਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠਾ ਕਰਨ ਦਾ ਕੰਮ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਹ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਮੈਨੂੰ ਤੁਹਾਡੇ ਸ਼ਬਦ ਨੂੰ ਫੈਲਾਉਂਦੇ ਰਹਿਣ ਅਤੇ ਦਸਤਖਤ ਇਕੱਠੇ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਇਕੱਠੇ ਮਿਲ ਕੇ, ਅਸੀਂ ਲਿਬਰਲਾਂ ਅਤੇ ਕੰਜ਼ਰਵੇਟਿਵਾਂ ਨੂੰ ਦਿਖਾਵਾਂਗੇ ਕਿ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਨੂੰ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ।"

ਸੁੱਖ ਧਾਲੀਵਾਲ ਵੱਲੋਂ ਆਪਣੇ ਮਤੇ 'ਤੇ ਸਰਬਸੰਮਤੀ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਨੂੰ ਅਧੂਰਾ ਛੱਡਣ ਤੋਂ ਅੱਧੇ ਘੰਟੇ ਤੋਂ ਵੀ ਘੱਟ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ, ਚੰਦਰ ਆਰੀਆ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਸੁਖ ਧਾਲੀਵਾਲ, ਸਗੋਂ ਇੱਕ ਹੋਰ ਬੇਨਾਮ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ 'ਤੇ ਵੀ ਦੋਸ਼ ਲਗਾ ਕੇ "ਪੁਆਇੰਟ ਆਫ਼ ਆਰਡਰ" ਉਠਾਉਣ ਲਈ ਹਾਊਸ ਆਫ਼ ਕਾਮਨਜ਼ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਪੈਰਾਂ 'ਤੇ ਸਨ। ਲਾਬੀ ਵਿੱਚ ਹਮਲਾਵਰ ਢੰਗ ਨਾਲ ਉਸ ਨੂੰ ਦੋਸ਼ੀ ਠਹਿਰਾਇਆ।

ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਚੰਦਰ ਆਰੀਆ ਨੇ ਯੂਟਿਊਬ 'ਤੇ ਕਿਹਾ, "ਸੰਸਦ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਤੇ, ਮੈਨੂੰ ਸਦਨ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਰਾਏ, ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ, ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਨਾਲ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮੈਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸਾਥੀ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸ਼ਬਦ ਜਾਂ ਕਾਰਵਾਈ ਤੋਂ ਖ਼ਤਰਾ ਮਹਿਸੂਸ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ"। .

ਸੁੱਖ ਧਾਲੀਵਾਲ ਅਤੇ ਚੰਦਰ ਆਰੀਆ ਦੋਵੇਂ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿੱਚ ਮਜ਼ਬੂਤ ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆਈ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦੇ ਮੁੱਦੇ ਉਠਾਉਂਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਹ ਚੰਦਰ ਆਰੀਆ ਸੀ ਜਿਸ ਨੇ ਹਰ ਸਾਲ ਸਿੱਖ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਜਸ਼ਨਾਂ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿੱਚ ਹਿੰਦੂ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਜਸ਼ਨਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਲਿਆ।

ਚੰਦਰ ਆਰੀਆ ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਜਸਟਿਨ ਟਰੂਡੋ ਨੂੰ ਯਾਦ ਦਿਵਾਉਣ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸਭ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਸਨ ਕਿ "ਸਵਾਸਤਿਕ ਦੇ ਪਵਿੱਤਰ ਹਿੰਦੂ ਪ੍ਰਤੀਕ ਅਤੇ ਨਫ਼ਰਤ ਦੇ ਨਾਜ਼ੀ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੇਕੇਨਕ੍ਰੇਜ਼" ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਅੰਤਰ ਸੀ।

ਜਸਟਿਨ ਟਰੂਡੋ ਨੇ 2022 ਵਿੱਚ ਰਾਜਧਾਨੀ ਓਟਾਵਾ ਦੀ ਘੇਰਾਬੰਦੀ ਦੌਰਾਨ ਟਰਾਂਸਪੋਰਟ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਕਾਰੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਚੁੱਕੇ ਗਏ ਹੁੱਕਡ ਕਰਾਸਾਂ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਸੀ - ਸਵਾਸਤਿਕ - ਮਾਰਚ 2022 ਵਿੱਚ ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਸੰਸਦ ਵਿੱਚ ਦਿੱਤੇ ਇੱਕ ਭਾਵੁਕ ਬਿਆਨ ਵਿੱਚ, ਚੰਦਰ ਆਰੀਆ ਨੇ ਸੰਸਦ ਦੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਅਤੇ ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਨਾਗਰਿਕ ਸਵਾਸਤਿਕ ਦੇ ਪਵਿੱਤਰ ਚਿੰਨ੍ਹ ਅਤੇ ਨਫ਼ਰਤ ਦੇ ਨਾਜ਼ੀ ਪ੍ਰਤੀਕ, ਹਾਕੇਨਕ੍ਰੇਜ਼ ਜਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਫਰਕ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ ਸੀ।

ਜਿੱਥੇ ਚੰਦਰ ਆਰੀਆ ਲਗਾਤਾਰ ਵਧ ਰਹੇ ਹਿੰਦੂ-ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਮੁੱਦੇ ਉਠਾਉਂਦੇ ਰਹੇ ਹਨ, ਉਥੇ ਸੁੱਖ ਧਾਲੀਵਾਲ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਿੱਖ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ ਸਿੱਖ-ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨੂੰ ਦਰਪੇਸ਼ ਮੁੱਦਿਆਂ 'ਤੇ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ ਲਈ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਯਤਨ ਕਰਦੇ ਰਹੇ ਹਨ।

1984 ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰੂਪ ਸਾਹਮਣੇ ਆਏ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੁਨੀਆ ਨੂੰ ਹਿਲਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਜਿੱਥੇ ਸਿੱਖ ਭਾਈਚਾਰਾ ਇਹ ਮੰਨਦਾ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੋਏ ਸਿੱਖ ਵਿਰੋਧੀ ਦੰਗਿਆਂ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ 3000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੋਕ ਮਾਰੇ ਗਏ ਸਨ, ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਸਿੱਖ ਵਿਰੋਧੀ ਦੰਗਿਆਂ ਨੂੰ ਨਸਲਕੁਸ਼ੀ ਵਜੋਂ ਮਾਨਤਾ ਦੇਣ ਦੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਦਬਾਅ ਨੂੰ ਲਗਾਤਾਰ ਰੱਦ ਕੀਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਨੇ ਮਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 2,800 ਹੋਣ ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ ਲਗਾਇਆ ਹੈ। ਸਿੱਖ ਇਸ ਗੱਲ ਤੋਂ ਨਾਰਾਜ਼ ਸਨ ਕਿ 1984 ਦੇ ਕਤਲੇਆਮ ਪਿੱਛੇ ਬਹੁਤੇ ਲੋਕ ਬਰੀ ਹੋ ਗਏ ਸਨ ਕਿਉਂਕਿ ਨਿਆਂਪਾਲਿਕਾ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਹਾਕਮਾਂ ਦੇ ਇਸ਼ਾਰੇ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ "ਕਾਤਲਾਂ" ਨੂੰ ਸਜ਼ਾ ਦੇਣ ਵਿੱਚ ਅਸਫਲ ਰਹੀ ਸੀ।

ਧਾਲੀਵਾਲ ਨੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਬਾਰੇ ਐਕਸ, ਜੋ ਪਹਿਲਾਂ ਟਵਿੱਟਰ ਸੀ, 'ਤੇ ਪੋਸਟ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਕਿਹਾ ਕਿ "ਦੁੱਖ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਕੁਝ ਕੰਜ਼ਰਵੇਟਿਵ ਐਮਪੀਜ਼ ਅਤੇ ਇੱਕ ਲਿਬਰਲ ਐਮਪੀ ਨੇ ਇਸਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕੀਤਾ।"

ਆਰੀਆ ਨੇ X 'ਤੇ ਸਦਨ ਦੀ ਘਟਨਾ ਬਾਰੇ ਵੀ ਪੋਸਟ ਕੀਤਾ, ਹਿੰਦੂ ਕੈਨੇਡੀਅਨਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੂੰ ਅਜਿਹੀਆਂ "ਵਿਭਾਜਨਕ" ਗਤੀਵਿਧੀ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕਰਨ ਲਈ ਦਬਾਅ ਪਾਉਣ ਲਈ ਕਿਹਾ।

ਆਰੀਆ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਪੋਸਟ ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ, "ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਕੋਈ ਗਾਰੰਟੀ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਅਗਲੀ ਵਾਰ ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਹੋਰ ਮੈਂਬਰ, ਕਿਸੇ ਵੀ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਕੋਈ ਹੋਰ ਮੈਂਬਰ ਇਸ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਲਿਆਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੇਗਾ ਤਾਂ ਮੈਂ ਸਦਨ ਵਿੱਚ ਇਸ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਹੋਵਾਂਗਾ।"

"ਮੈਂ ਸਾਰੇ ਹਿੰਦੂ-ਕੈਨੇਡੀਅਨਾਂ ਨੂੰ ਹੁਣ ਕਾਰਵਾਈ ਕਰਨ ਦੀ ਅਪੀਲ ਕਰਦਾ ਹਾਂ।"