ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕਾ: ਵਧੀਆ ਰਿਸ਼ਤੇ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਅਸਹਿਜ ਪਹਿਲੂ

ਦੋਵੇਂ ਦੇਸ਼ ਇਸ ਅਸੁਵਿਧਾਜਨਕ ਮਾਮਲੇ ਨੂੰ ਆਪੋ-ਆਪਣੇ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਪਰ ਇਸ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਤੀਜੀ ਧਿਰ ਜਾਂ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਮਿਹਰਬਾਨੀ ਕੁਝ ਸੁਖਾਵਾਂ ਅਤੇ ਕੁਝ ਅਸੁਵਿਧਾਜਨਕ ਬਣਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ ਰੂਸ ਪੰਨੂ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਨਾਲ ਖੁੱਲ੍ਹ ਕੇ ਖੜ੍ਹਾ ਸੀ। ਰੂਸ ਨੇ ਇਸ ਮਾਮਲੇ 'ਚ ਅਮਰੀਕਾ ਨੂੰ ਸਵਾਲਾਂ ਨਾਲ ਘੇਰਿਆ ਹੈ।

ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਦੋ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਲੋਕਤੰਤਰ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿਚਾਲੇ ਕਈ ਸਮਾਨਤਾਵਾਂ ਹਨ / social media

ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਦੋ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਲੋਕਤੰਤਰ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿਚਾਲੇ ਕਈ ਸਮਾਨਤਾਵਾਂ ਹਨ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਸਬੰਧ ਸੁਖਾਵੇਂ ਅਤੇ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹਨ। ਪਰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਦੋਸਤੀ ਅਤੇ ਆਸਾਨ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦੇ ਕੁਝ ਅਸਹਿਜ ਪਹਿਲੂ ਹਨ ਜੋ ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ 'ਤੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਂਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਜਲਵਾਯੂ ਪਰਿਵਰਤਨ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਅੱਤਵਾਦ ਦੇ ਟਾਕਰੇ ਤੱਕ, ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਸਮਾਨ ਵਚਨਬੱਧਤਾ ਹੈ।

ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਨੇ ਅੱਤਵਾਦ ਦੀ ਮਾਰ ਝੱਲੀ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਚੁਣੌਤੀ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀਆਂ ਨੀਤੀਆਂ ਘੱਟ ਜਾਂ ਘੱਟ ਇੱਕੋ ਜਿਹੀਆਂ ਹਨ, ਪਰ ਭਾਰਤ ਨੇ ਜਿਸ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਅੱਤਵਾਦੀ ਐਲਾਨਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਉਸ ਲਈ ਅਮਰੀਕੀ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਦੀ ਆੜ ਹੇਠ 'ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ' ਮਿਠਾਸ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਖਟਾਈ ਵਰਗਾ ਹੈ, ਇਹ ਮੁੱਦਾ ਆਮ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਨੂੰ ਬੇਚੈਨ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਹੈ। ਅਮਰੀਕੀ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਪੰਨੂ ਦੇ ਕਤਲ ਦੀ 'ਨਾਕਾਮ ਸਾਜ਼ਿਸ਼ ਦਾ ਪਰਦਾਫਾਸ਼' ਅਤੇ ਇਸ ਵਿਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਦੇ ਦਾਅਵੇ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਵੀ ਗਲਤ ਸਾਬਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਹਨ। ਇਸ ਮੁੱਦੇ 'ਤੇ ਭਾਰਤ 'ਚ ਚੱਲ ਰਹੀ ਜਾਂਚ ਦਾ ਸਿੱਟਾ ਭਾਰਤ ਜਾਂ ਅਮਰੀਕਾ ਨੂੰ ਗਲਤ ਸਾਬਤ ਕਰੇਗਾ। ਅਤੇ ਨਤੀਜਿਆਂ ਅਤੇ ਤਰੀਕਿਆਂ ਜਾਂ ਉਸ ਜਾਂਚ ਦੀ ਪ੍ਰਮਾਣਿਕਤਾ 'ਤੇ ਸਵਾਲ ਉਠਾਏ ਜਾਣੇ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹਨ।

ਦੋਵੇਂ ਦੇਸ਼ ਇਸ ਅਸੁਵਿਧਾਜਨਕ ਮਾਮਲੇ ਨੂੰ ਆਪੋ-ਆਪਣੇ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਪਰ ਇਸ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਤੀਜੀ ਧਿਰ ਜਾਂ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਮਿਹਰਬਾਨੀ ਕੁਝ ਸੁਖਾਵਾਂ ਅਤੇ ਕੁਝ ਅਸੁਵਿਧਾਜਨਕ ਬਣਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ ਰੂਸ ਪੰਨੂ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਨਾਲ ਖੁੱਲ੍ਹ ਕੇ ਖੜ੍ਹਾ ਸੀ। ਰੂਸ ਨੇ ਇਸ ਮਾਮਲੇ 'ਚ ਅਮਰੀਕਾ ਨੂੰ ਸਵਾਲਾਂ ਨਾਲ ਘੇਰਿਆ ਹੈ। ਰੂਸ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਅਮਰੀਕਾ ਨੇ ਆਪਣੇ ਦੋਸ਼ ਦੇ ਸਮਰਥਨ ਵਿੱਚ ਅਜੇ ਤੱਕ ਕੋਈ ਭਰੋਸੇਯੋਗ ਸਬੂਤ ਪੇਸ਼ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਪੱਖਪਾਤ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ ਕਰੇਗਾ ਪਰ ਅਮਰੀਕਾ ਦੁਖੀ ਹੋਵੇਗਾ।

ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਰੂਸ ਨੇ ਖੁਦ ਅਮਰੀਕਾ 'ਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਘਰੇਲੂ ਮਾਮਲਿਆਂ 'ਚ ਦਖਲ ਦੇਣ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਇਆ ਸੀ। ਅਤੇ ਕੁਝ ਸਮਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅਮਰੀਕਾ 'ਤੇ ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਚੋਣਾਂ 'ਚ ਦਖਲ ਦੇਣ ਦੇ ਦੋਸ਼ ਵੀ ਲੱਗ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਅਮਰੀਕਾ ਨੂੰ ਚੋਣਾਂ 'ਚ ਦਖਲ ਦੇਣ ਦੇ ਰੂਸੀ ਦੋਸ਼ਾਂ 'ਤੇ ਵੀ ਸਪੱਸ਼ਟੀਕਰਨ ਦੇਣਾ ਪਿਆ ਸੀ। ਘਰੇਲੂ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਦਖਲਅੰਦਾਜ਼ੀ ਬਾਰੇ ਰੂਸੀ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੀ ਬੁਲਾਰਾ ਮਾਰੀਆ ਜ਼ਖਾਰੋਵ ਨੇ ਤਾਂ ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਹਿ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਵਾਸ਼ਿੰਗਟਨ ਭਾਰਤ ਦੀ ਕੌਮੀ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਸਮਝਦਾ। ਬੁਲਾਰੇ ਨੇ ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਅਮਰੀਕਾ ਨਾ ਸਿਰਫ ਭਾਰਤ ਸਗੋਂ ਹੋਰ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਧਾਰਮਿਕ ਆਜ਼ਾਦੀ 'ਚ ਰੁਕਾਵਟਾਂ ਪਾਉਂਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।

ਈਰਾਨ ਦੀ ਚਾਬਹਾਰ ਬੰਦਰਗਾਹ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਵੀ ਸਹਿਜ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਕਿਉਂਕਿ ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਈਰਾਨ ਵਿਚਾਲੇ ਤਣਾਅ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਵਾਸ਼ਿੰਗਟਨ ਨਹੀਂ ਚਾਹੁੰਦਾ ਕਿ ਦਿੱਲੀ ਦੀ ਤਹਿਰਾਨ ਨਾਲ ਕੋਈ ਨੇੜਤਾ ਹੋਵੇ। ਚਾਬਹਾਰ ਬੰਦਰਗਾਹ ਦੇ ਇਕ ਹਿੱਸੇ ਦੇ ਸਹਿ-ਪ੍ਰਬੰਧਨ 'ਤੇ ਭਾਰਤ ਨਾਲ ਸਮਝੌਤੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਚਿਤਾਵਨੀ 'ਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ ਐੱਸ. ਜੈਸ਼ੰਕਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਅਮਰੀਕਾ ਨੂੰ ਇਸ ਮੁੱਦੇ 'ਤੇ ਆਪਣਾ ਤੰਗ ਨਜ਼ਰੀਆ ਛੱਡਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਰੂਸ-ਯੂਕਰੇਨ ਜੰਗ 'ਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਦਾ ਸਟੈਂਡ ਇਕਪਾਸੜ ਹੈ ਜਦੋਂਕਿ ਭਾਰਤ ਦੋਵਾਂ ਜੰਗੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨਾਲ ਸੰਤੁਲਨ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਜ਼ਰਾਈਲ-ਫਲਸਤੀਨ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿਚ ਵੀ ਅਮਰੀਕਾ ਇਕ ਪਾਸੇ ਖੜ੍ਹਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਭਾਰਤ ਆਪਣੇ ਮਿੱਤਰ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨਾਲ ਜੰਗਬੰਦੀ ਦੀ ਵਕਾਲਤ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਵਿਚ ਫਲਸਤੀਨ ਦੀ ਸਥਾਈ ਮੈਂਬਰਸ਼ਿਪ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਵੀ ਉਠਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਇਹ ਠੀਕ ਹੈ ਕਿ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਰਿਸ਼ਤੇ ਹੁਣ ਇੰਨੇ ਮਜ਼ਬੂਤ ਅਤੇ ਪ੍ਰਪੱਕ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਹਨ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਮਜ਼ੋਰ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਈ ਵੀ ਸਾਜ਼ਿਸ਼ ਜਾਂ ਰਾਜਨੀਤੀ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਕਾਮਯਾਬ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗੀ, ਪਰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਸਵੈ-ਮਾਣ ਨਾਲ ਕੋਈ ਸਮਝੌਤਾ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਨਹੀਂ ਹੈ।